Het ontstaan van zwerfdieren populaties

Mensen maken van honden en katten zwerfdieren. Daar zijn verschillende redenen voor. Vaak willen mensen niet meer voor een dier zorgen en het dier wordt onverzorgd aan zijn lot overgelaten. Vaak beseffen mensen niet dat door het niet steriliseren of castreren er elk jaar nesten kittens en pups geboren worden – die vervolgens door de grote hoeveelheden niet meer verzorgd kunnen worden. Twee niet gesteriliseerde of gecastreerde katten of honden kunnen – in de hypothetische situatie dat er geen dieren sterven – binnen enkele jaren voor tienduizenden katten en honden zorgen. De praktijk is ook dat er honden en katten zullen sterven aan ziektes, aan onvoldoende beschikbaar voedsel en water, aan ongelukken, aan (de gevolgen van) gevechten onderling of met andere diersoorten etc.

Carrying capacity

De natuur kent een evenwicht in de omvang van het aantal organismen wat in een bepaald gebied kan leven gezien de leefomstandigheden. Dit evenwicht wordt draagkracht of bevolkingsoptimum genoemd, maar de Engelse term carrying capacity wordt vaak gebruikt voor dierenpopulaties. De carrying capacity geeft de maximale omvang van de groep van zwerfhonden en zwerfkatten aan, afgezet tegen de leefomstandigheden. De leefomstandigheden worden bepaald door de hoeveelheid voedsel, de hoeveelheid water en de beschikbare leefruimte (o.a. om te schuilen, maar ook om voort te planten en de kittens en pups groot te brengen) . Als aan de leefomstandigheden gunstig zijn, is de grootte van de groep katten of honden die van de carrying capacity.

In dichtbevolkte gebieden van mensen, zorgt de mens vaak ongemerkt voor de gunstige leefomstandigheden voor een zwerfpopulatie honden of katten. Immers, mensen creëren schuilmogelijkheden voor honden en katten, zodat de dieren onderdak hebben als dat nodig is. Ook produceren mensen voedingsafval, waar veel dieren van profiteren. Het gaat dan niet alleen om situaties waar het afval op straat ligt, maar ook om stedelijke situaties met afvalbakken zonder deksels of om vuilniszakken die opengescheurd kunnen worden. Daarnaast zijn met name katten goed in staat om zelf voor voedsel te zorgen door het vangen van muizen, ratten en andere knaagdieren en vogels. Zo kan een koppel katten binnen tien jaar wel voor een half miljoen nakomelingen zorgen .

De oplossing van het zwerfdieren probleem

De meest effectieve en bewezen oplossing om het zwerfdierenleed te verminderen is sterilisatie en castratie. Het klinkt simpel: als we ervoor zorgen dat er minder honden en katten geboren worden, komen er minder zwerfdieren en dus minder zwerfdierenleed. Het is echter een oplossing heeft als 70% van de zwerfdierenpopulatie zich niet meer kan voortplanten. Tot die tijd zal de carrying capacity de gesteriliseerde en gecastreerde dieren vervangen door de nieuwe aanwas vanuit de nesten kittens en pups.

Ook is de oplossing niet zo simpel als de mensen in de omgeving van de zwerfdieren niet inzien waarom sterilisatie en castratie de oplossing is. Er is uitgebreide educatie nodig van de lokale bevolking (volwassenen en kinderen). Met educatie wordt hier simpelweg bedoeld: uitleggen hoe de omgang is met zwerfdieren, uitleggen wat goed en niet goed is voor het in stand houden van een zwerfdierenpopulatie en uitleggen waarom sterilisatie en castratie zo belangrijk is. Het is essentieel dat lokale sleutelmensen betrokken worden bij de projecten omdat zij, indien zelf overtuigd, voor draagvlak kunnen zorgen bij de bevolking. Zij kunnen aangeven wat werkt in zowel het educatie- als het sterilisatie/castratie traject.

Als een dier eenmaal gesteriliseerd of gecastreerd is en gevaccineerd is tegen rabiës, wordt de hond of kat weer teruggezet zodat hij/zij de plek in de zwerfdierengroep weer kan innemen. Ook hier geldt de carrying capacity als limiterend in het aantal dieren op straat.

In de praktijk zullen vooral de verzorgde honden met eigenaar en de gemeenschapshonden voor het project worden aangeboden. Immers, de honden zonder eigenaar en de verwilderde honden zullen niet vaak aangeboden worden juist omdat niemand voor ze zorgt of ze buiten bereik blijven van verzorging.

sterilisatiesterilisatie1

Steriliseren en castreren

Tot voor kort werd vooral op chirurgische methoden van steriliseren en castreren gecentreerd. De projecten werden betiteld als ABC – Animal Birth Control, vooral in India gebezigd, CNVR – Catch, Neuter, Vaccinate en Release, met een korte verkoevertijd waardoor hoge volumes operatieve ingrepen kunnen worden uitgevoerd en TNR – Trap, Neuter en Release – eigenlijk altijd gecombineerd met de rabiësvaccinatie.

Tegenwoordig zijn er ook niet-chirurgische sterilisaties en castraties mogelijk. Er kan worden ingegrepen op verschillende niveaus van de voortplanting: hormonaal, cytotoxisch, immunologisch en chemisch. De chemische castratie heeft culturele voordelen omdat de testikels blijven zitten – wat in sommige meer macho-culturen de balans van niet-castreren kan doen doorslaan naar wel castreren door chemische castratie. De wetenschap staat op het punt om ook over mogelijkheden te beschikken om teven te steriliseren door een vaccin. De stap naar het oraal aanbieden van eenmalige en permanente sterilisatie en castratiemiddelen is zeer dichtbij. Dit zou het steriliseren en castreren van verwilderde honden en katten mogelijk maken – wat een totaaloplossing zou bieden voor de overpopulatie. Daarmee is het uit de wereld helpen van al het zwerfdierenleed heel dichtbij!

Het zinloze van het doden van zwerfdieren

Het doden van zwerfdieren heeft geen enkel effect. Zoals eerder in deze publicatie is beschreven, leven groepen zwerfhonden en zwerfkatten op basis van de carrying capacity. Zodra een zwerfdier is afgemaakt, zal zijn of haar plek worden ingenomen door een ander zwerfdier. Met de enorme getalen nakomelingen die honden en katten kunnen produceren, zijn er altijd voldoende dieren beschikbaar om de leeg gekomen plek in te vullen. Nederlandse dierenwelzijnsorganisaties erkennen dat het doden van zwerfdieren geen effect heeft.

 

 

 

 

 

 

 

 

Zwerfdieren opsluiten in shelters

Het opsluiten van honden en katten heeft geen zin. Het weggehaalde dier wordt in verband met de maximale carrying capacity immers vervangen door een dier wat anders door te kort aan voedsel, water of schuilplek was overleden. Een asiel geeft voor het opgenomen dier wel zekerheden zoals de beschikking over water, voedsel en een schuilplek.

 

 

Zwerfdieren emigreren

kennelDoor dieren vanuit het buitenland naar Nederland te brengen, wordt het individuele dier – na de stress van het vervoer en op voorwaarde dat het dier kan wennen in het drukke Nederland – een gouden mand geboden. Juist bij het in contact komen met een specifiek zwerfdier, hetzij in het echt door een vakantie of verblijf in het buitenland, hetzij door foto’s op een website van een organisatie die dieren ter adoptie aanbiedt: een mens wordt emotioneel geraakt en wil levenslang verbonden zijn met juist dit dier.

Er zijn echter 375 miljoen zwerfhonden in de wereld – en minimaal eenzelfde aantal zwerfkatten. Deze miljoenen dieren kunnen simpelweg niet allemaal naar Nederland komen. Immers, met het van straat halen van een zwerfdier, wordt de lege plek direct ingevuld door een nieuwe hond of kat in verband met de carrying capacity.

Vaak wordt geciteerd bij het naar Nederland halen van een hond of kat: ‘Je kunt niet alle dieren van de wereld redden, maar wel de wereld van dit dier’. Laten we ons eens de vraag stellen of we inderdaad niet kunnen inzetten op het eerste deel: het redden van alle dieren van de wereld?