verslag door Carien Radstake
Inleiding
Deze reis zat al enige tijd in de planning, maar zoals wel vaker in Turkije is het niet eenvoudig om de lokale overheid en lokale dierenarts mee te krijgen in een TNR-campagne – ook al is het maar van krap een week met slechts enkele personen. En als er dan overeenstemming is bereikt, moeten vervolgens de medicijnen op voorraad zijn en niet te vergeten een dierenarts beschikbaar die de poezen en katers kan en vooral wil castreren.
Mijn vliegticket heb ik geboekt terwijl nog niet alles rond was, want zelfs iedereen mee is, kan dat alsnog wijzigen na het boeken. Het blijft dan ook een spannende onderneming of de reis inderdaad de praktijk van een TNR-project gaat krijgen.
Doel reis
Het doel van mijn reis was tweeledig; enerzijds wil ik graag een klein steentje bijdragen aan het castreren van katten (poezen en katers) en anderzijds wil ik veel beeldmateriaal opnemen vanuit Stray AFP van het complete proces van het vangen van zwerfkatten in detail en per klein onderdeel van het vangproces. Samen met de checklist van een TNR-project maakt dit het mogelijk dat Stray AFP procedurebeschrijvingen maakt met foto’s en filmpjes die zowel op de Nederlandse site www.animalfoundationplatform.nl als op de Engelse site www.stray-afp.org beschikbaar gesteld worden, zodat iedere lezer aan de hand van deze beschrijvingen per direct kan starten met een eigen zwerfkattencastratieproject in binnen-en buitenland.
Aanvang reis
De vlucht valt helaas midden in de nacht en met het moeten overstappen en het huren van een auto met bijbehorende autorit, sla ik de complete nacht over. Als ik zondagmorgen mijn metgezel voor de campagne ontmoet, is zij al druk bezig met een vriendin om zwerfkatten te vangen. We gaan even naar mijn logeeradres om mijn reisspullen neer te zetten en na een kop koffie vliegen we naar buiten om verder te gaan met zwerfkatten vangen.
Voorgeschiedenis
Het grootste gedeelte van het gebied is in de afgelopen vier jaar al gecastreerd – met een stand op ongeveer 3.500 gecastreerde katten. De term castreren wordt zowel voor de vrouwelijke als mannelijke katten gebruikt, omdat je de geslachtsorganen weghaalt. Steriliseren is de term voor het niet doorgankelijk maken van de vrouwelijke geslachtsorganen, zodat onvruchtbaarheid bereikt wordt, maar doorgaans wordt ook bij de poezen alles weggehaald waardoor de term castratie van toepassing is.
Mijn gastvrouw is in de afgelopen vier jaar hard bezig geweest om haar gebied qua zwerfkattenpopulatie onder controle (lees gecastreerd) te krijgen. Dat is grotendeels gelukt. Tegelijkertijd moet het gebied elk jaar minutieus gecontroleerd worden om de nieuwe en ongecastreerde zwerfkatten op te merken, te vangen en ook te castreren. Dat zorgt ervoor dat mijn gastvrouw een gevaarlijke automobilist is geworden, die op de weg meer uitkijkt naar mogelijk nieuwe ongecastreerde katten, dan naar het overige verkeer op straat…..
‘Carrying capacity’
Elk gebied kent een maximum aantal katten, wat kan bestaan door een balans in beschikbaar voedsel en water, mogelijkheden van voortplanting en het opgroeien van het nest (schuilmogelijkheden) en de weersomstandigheden – zowel extreme koude als warmte. Deze balans in factoren maakt het mogelijk dat er een bepaalde hoeveelheid dieren in een specifieke omgeving kan leven, de zogenaamde ‘carrying capacity’. Meer zwerfkatten in een gebied dan dat er voedsel en drinkwater is om te overleven, kan niet en dus zullen de zwakste katten sterven van honger en dorst. Aangezien in een oncontroleerbare voortplantingssituatie zoals met niet gecastreerde zwerfkatten de aanwas van katten oneindig is, is er in die gebieden een maximum aantal katten van de ‘carrying capacity’ aanwezig.
TNR-project
De afkorting TNR staat voor Trap, Neuter and Return. Dit betekent dat de kat van straat wordt gehaald oftewel gevangen wordt (trap), vervolgens gecastreerd wordt (Neuter) om daarna in de bekende straat te worden losgelaten. Dit laatste leidt regelmatig tot discussies: waarom een zwerfkat weer terugzetten op straat? Het antwoord is simpel; in het betrokken gebied heeft mijn gastvrouw inmiddels ruim 3.500 katten gecastreerd. Nog los van de discussie of een kat wel zo’n leuk leven heeft in een hok als het de vrijheid van de straat gewend is geweest, kun je onmogelijk 3.500 katten in een asiel opvangen – dat geldt zowel voor de benodigde beschikbare ruimte als de menskracht om het asiel te onderhouden als de kosten die daarmee gemoeid zijn.
Werkwijze TNR-project
Een TNR-project kan starten op grote schaal waarbij in een wekenlange actie de kattenpopulatie van het complete gebied gecastreerd wordt. Er zullen echter altijd katten zijn die niet gevangen worden met zo’n grote actie. Bij een TNR-project is de basis dan ook: het gedurende vele jaren bijhouden van het castreren van de aanwas van nieuwe katten, nadat de grotere initiële castratieactie gehouden is. Het heeft geen enkele zin om een keer een grote castratieactie te houden, om daarna niet meer terug te keren. De gecastreerde katten zijn uiteraard onvruchtbaar en zullen geen nieuwe nesten meer produceren – maar de katten die de castratiedans ontsprongen zijn, zorgen peilsnel voor de aanvulling van de kattenpopulatie.
Uiteraard kan een TNR-project ook op kleinere schaal beginnen door het maandenlang castreren van kleinere aantallen katten. Zo wordt hetzelfde effect bereikt als het geval zou zijn geweest met een grote castratieactie. Deze aanpak is vooral geschikt als degenen die het project uitvoeren, in of vlakbij het gebied wonen waar het TNR-project wordt gedaan.
vrijlaten van katten na behandeling
Structurele aanpak is essentieel
Voor het uitvoeren en kunnen onderhouden van een TNR-project is het essentieel om structureel te werk te gaan w.b. de uitvoering. Het is van belang om goed bij te houden welke kat waarvandaan komt en dit te noteren, ondersteunt door foto’s van de katten zelf. Kam een wijk straat voor straat uit, zodat een wijk in een beperkt gebied volledig gecastreerd wordt.
Daarnaast is een planning van belang; als een TNR-project in april of mei begint, ben je in dat jaar te laat voor het voorkomen van de voorjaarsnesten. Ook kun je in deze tijd niet zomaar alle poezen oppakken en castreren, omdat er mogelijk kittens onverzorgd wegkwijnen omdat je de moeder van straat hebt gehaald. Het is zinvoller om een TNR-project met zwerfkatten in november te starten, omdat je dan voorkomt dat er poezen zwanger worden. Hetzelfde geldt voor de najaarsnesten; begin vroeg genoeg met castreren om de najaarsnesten voor te zijn. Let bij elke gevangen poes erop, of een tepellijst te zien is en ze bijgevolg een nest kittens aan het zogen is.
Poezen en katers castreren?
Vaak wordt de focus bij een TNR-project vooral bij de vrouwelijke dieren gelegd omdat zij degene zijn die de nieuwe kittens produceren. Indien er tijd (ivm het kittenseizoen) of geld tekort is om de gehele populatie katten te castreren, is dat beter om te doen dan maar helemaal niet beginnen aan een TNR-project. Maar indien er mogelijkheden zijn, heeft het sterk de voorkeur om ook de katers mee te castreren. Katers zorgen voor onrust op straat in het paringseizoen: er wordt gevochten, katers zijn brutaler en agressiever in het paringsseizoen, er wordt gevlagd met stinkende urine en katers kunnen zeer luidruchtig zijn. Uit wetenschappelijk onderzoek is bewezen dat als een complete populatie gecastreerd is, de bevolking de ervaring heeft dat er minder zwerfdieren aanwezig zijn – terwijl dat qua objectieve aantallen niet zo is.
Bikkelen
Elke dag gaan mijn gastvrouw en ik op pad vanaf de vroege ochtend tot de late avond. De uithoeken van de dag gebruiken we om nieuwe zwerfkatten te vangen die nog niet gecastreerd zijn. Dit wel of niet gecastreerd zijn is te zien aan de oren; in geval een kat gecastreerd is, dan zijn de beide oren rond omdat het puntje van het oor is afgesneden bij castratie. Zo kun je op grote afstand zien of een kat geholpen is. Er is niet gekozen voor een enkel oor af te ronden, omdat dit ook met een gevecht tussen katten onderling heeft kunnen gebeuren.
We concluderen dat er toch meer katten niet gecastreerd rondlopen dan gedacht – helaas vooral door het feit dat de dierenarts de laatste maanden onvoldoende beschikbaar is geweest. Daardoor zijn er veel minder katten gecastreerd dan de bedoeling was – heel frustrerend. We besluiten dan ook na anderhalve dag om ons vooral op de poezen te gaan concentreren – omdat dit nu eenmaal met het voorkomen van de nesten het meeste kattenleed voorkomt.
Na enkele dagen van 6.00 tot 0.00 uur gevangen te hebben, strompelen we ons voort. We blijken allebei niet (meer) getraind om deze fysieke uitdagingen aan te gaan. Lopen, rennen, met vallen, kooien en transportkooien sjouwen en daarnaast een gemiddeld aantal van 50 katten verzorgen – het vergt aardig wat van onze lichamen. Het midden van de dag (als de zwerfkatten zich minder laten zien) gebruiken we om de gecastreerde katten te verzorgen, om de geholpen katers na een dag en de geholpen poezen na drie dagen los te laten en om de katten die nadere behandeling behoeven die hulp ook te bieden bij de lokale dierenarts. Er zijn in totaal vijf katten die verdere behandeling nodig hebben – voornamelijk met tandsteenproblemen. Een kat waarbij we vreesden voor een mondtumor bleek gelukkig alleen verregaand tandvleesontsteking te hebben.
Ochtend- en avondkatten?
In de loop van de week komen we op dezelfde plekken meerdere keren om toch net die ene nog niet gecastreerde poes alsnog te kunnen vangen. We zien verschillende katten op verschillende tijdstippen op dezelfde plekken tevoorschijn komen. Als we om 6.00 uur katten roepen, komt er een andere categorie katten tevoorschijn dan dat we om 23.00 uur roepen. Zouden er ochtend- en avondkatten bestaan vergelijkbaar met ochtend- en avondmensen?
Resultaat
Aan het einde van de week hebben we precies 100 katten gevangen en gecastreerd – waarvan 80 poezen. Niet slecht gezien de beperkte capaciteit die de dierenarts voor ons beschikbaar had. Daarnaast hebben we diverse zieke kittens opgepakt om medicatie te krijgen, we hebben een kat met een diafragmafractuur laten inslapen alsmede een kat die meervoudige fracturen had aan haar voorpoot. De laatste zijn lastige besluiten, want alhoewel beide aandoeningen behandelbaar zijn (kosten ongeveer € 1.000,- per kat) missen de fysieke opvangcapaciteit en financiële middelen om dat te doen. Dan voelen we ons heel dubbel (we vangen katten om ze te helpen en we laten ze vervolgens inslapen) en gefrustreerd (want het is niet ethisch om voor een kat € 1.000 uit te geven terwijl je voor datzelfde geld ook 100 katten kan castreren – waar ook al te weinig gerold voor is…).
Naast de katten heb ik vele foto’s kunnen maken en aardig wat filmmateriaal geschoten om de nog te maken procedurebeschrijvingen te illustreren.
Naar huis
Na een krappe week ga ik op zaterdag (nou ja, feitelijk vrijdagnacht) weer op huis aan. Ondanks dat ik fysiek gebroken ben, had ik graag langer gebleven om meer katten te kunnen laten helpen.
Het werkt verslavend; enerzijds besef je dat je met elke gevangen kat zoveel kattenleed voorkomt (zeker met het vangen van de poezen) en anderzijds brengt het vangen van een angstige zwerfkat een uitdagende spanning met zich mee, resulterend in een kick als het lukt om de kat in een val te lokken. Je zou jagers bijna gaan begrijpen op het onderdeel van het vangen……brrrrr, enge gedachte.
Praktische handleidingen Stray AFP
Stray AFP beseft dat er al beschrijvingen zijn van TNR-projecten – zie onze site www.stray-afp.org en www.animalfoundationplatform.nl onder het kopje educatie. Onze handleidingen onderscheiden zich door de talloze praktische tips die verzameld zijn in alle voorkomende situaties uit de praktijk van het zwerfkatten vangen en alles wat daaraan omheen hangt. Stray AFP wil ook laten zien dat het mogelijk is om met slechts anderhalve vrijwilliger en een dierenarts een succesvol TNR-project uit te voeren. Zo heeft mijn gastvrouw met hulp uit Nederland, het gepresteerd om binnen 4 jaar 3.500 zwerfkatten te castreren – zonder gebruik te maken van grote opvangfaciliteiten en met lage kosten en weinig financiële middelen.
Met de kant en klare praktische handleidingen van een TNR-project wil Stray AFP iedere nieuwe vrijwilliger helpen die op kleinere of grotere schaal een project wil starten of wil meehelpen met een bestaand project. Door de beschrijving van de praktijk met talloze tips hoeft de kennis niet meer fysiek overgedragen te worden en kan zoveel mogelijk tijd besteed worden aan het TNR-proces zelf. De praktijkhandleidingen worden uiteraard gratis ter beschikking gesteld. De handleidingen worden ook in andere talen vertaald – dus in geval u een vertaler weet of zelf wilt vertalen, biedt u aub aan!
Toekomstactiviteiten
Animal Medical Care Foundation stelt – als onderafdeling van het Stray AFP – tegen lage huurkosten vangkooien, transportboxen en compressieboxen ter beschikking alsmede medisch instrumentarium, een autoclaaf en een bloedserumapparaat. Zo kan elke stichting zonder al te veel middelen een TNR-project starten – mits de organisatie de hulpgoederen zelf ter plaatse kan brengen.
Gezocht:
1. Heel graag komen we in contact met organisaties die hulp bij het opzetten van een TNR-project kunnen gebruiken. Stray AFP wil graag initiële projecten ondersteunen met organisatie, mensen (met hulp van stichting Dierennood) en middelen (via AMCF). Hiervoor zijn de basisvoorwaarden van akkoord van de lokale overheden alsmede meewerking van de lokale dierenarts noodzakelijk.
2. Stray AFP is op zoek naar een geschikt eiland om de komende jaren wetenschappelijk onderzoek te doen naar de gevolgen van een TNR-project voor zwerfkatten. Juist op een eiland is het mogelijk om de kattenpopulatie gedurende meerdere jaren te volgen en in kaart te brengen en houden. Stichtingen die lokaal mensen beschikbaar hebben op een eiland en mee willen werken aan een langdurig (minimaal tien jaar) TNR-project worden verzocht zich te melden via Stray AFP: carienradstake@stray-afp.org.